Pośród klęsk i zwycięstw

Fascynująca relacja z życia polskiej rodziny, której nie załamują dwie wojny światowe, dramatyczne ucieczki, przesiedlenia, komunistyczne prześladowania i utrata majątku. 

Helena Mycielska, urodzona w 1906, przeżyła niemal 103 lata i jest świadkiem XX wieku. Razem z mężem wychowuje piątkę dzieci, które pozostaną wierne hasłu „Bóg, Honor i Ojczyzna”. 

Jej pamiętnik nie jest chronologiczną opowieścią, lecz zbiorem krótkich form, impresji, minireportaży. Przed nami przewija się korowód postaci nie tylko bliskiej rodziny, znanych polityków czy arystokratów, ale też służących, guwernantek i żebraków. Dzięki swojej wyjątkowej pamięci do nazwisk i zdarzeń, autorka ocaliła ich od całkowitego zapomnienia. Jej impresyjny, migawkowy styl przypomina błyski flesza, które na moment wydobywają z mroków przeszłości konkretne sceny, utrwalone w pamięci najpierw dziecka, potem panny, żony, matki i w końcu babki i prababki. Wspomnienia te stanowią cenne świadectwo historyczne. Styl pisarski autorki sprawia, że czyta się je jednym tchem.

„Pośród klęsk i zwycięstw” hrabiny Heleny Mycielskiej to dzieło mogące śmiało dołączyć do pomnikowych wspomnień polskich arystokratek: księżnej Lubomirskiej i księżnej Sapieżyny. Walorów książka posiada co niemiara, a najważniejszym chyba jest – podkreślana przez syna i redaktora w jednej osobie – niesamowita pamięć Heleny Mycielskiej, która nasyca jej wspomnienia olbrzymią liczbą szczegółów, dzięki czemu mamy nieprzeparte wrażenie bezpośredniego obcowania z historią. Tego metafizycznego wręcz uczucia doznałem zresztą w czasie mego spotkania z Panią Hrabiną, gdy wspominała swe spotkanie z ułanem Beliny, który zaszedł do dworu w Białaczowie w 1914 r.

Tomasz Panfil

Elity polskie wyniszczone przez historię zostawiły stosunkowo nieliczne świadectwa naszej dramatycznej historii. W panoramie dzieł pamiętnikarskich opisujących polski wiek dwudziesty, pisma hrabiny Mycielskiej uderzają klarownym stylem, wielkodusznością sądów. Są świadectwem najlepszych tradycji klasy, którą reprezentuje Autorka.

Krzysztof Zanussi